Davranışsal İktisat Ekseninde İktisatta Psikolojik Arka Plan

Abstract

Özet

Ana-akım, neoklasik iktisadi düşünce, bugünkü iktisat eğitiminin temellerini atarken, ölçülebilirlik endişesini öncelleyerek bir iktisadi insan tanımı yapmıştır. İktisadi bir aktör olarak bu birey (homo-economicus), rasyonel, bencil ve duygusuzdur. Seçimlerinde ve kararlarında ileri derecede rasyonel olduğundan, ruh halini, duygularını, davranışlarına kesinlikle yansıtmamaktadır. Kendi kişisel çıkarlarını öylesine önemsemektedir ki, diğerlerine hizmeti de neoklasik öğretiye göre, ancak kendi çıkarlarını önemsemek yoluyla olmaktadır. Peki insan davranışları bu kalıpların içine sığacak kadar dar ve anlaşılabilir midir? İşte bu soru yöneltildiğinde cevaplama sahası olarak karşımıza davranışsal iktisat çıkmaktadır. Davranışsal ekonomi, ekonomistlerin insan davranışlarını açıklamak üzere geliştirdiği en temel varsayımların, gerçek insan davranışlarıyla çeliştiğini iddia etmektedir. Davranışsal iktisat savunucularına göre bunun temel nedeni, insanların ekonomik yaşamlarını belirleyen duygusal, bilişsel ve sosyal nitelikli ekonomik içgüdülerinin olmasıdır. Yalnızca ekonomik çıkarımları kolaylaştırmak adına, çoklu insan davranışlarını formüle etmek yanlış ekonomik çıkarımlarla yüzleşmeye neden olmaktadır.  Davranışsal iktisat, yukarıdaki ifadelerimizden de basitçe çıkarılabileceği üzere ekonomi ve psikolojinin birleşimidir. Davranışsal iktisadın amacı, standart ekonomik teorideki bencil, öz-çıkarcı, çıktı odaklı bir homo-economicus modeli yerine bizlerin, yani duyguları ile toplumsallığı olan homo saphienslerin ekonomik davranışlarını psikolojiden yardım alarak açıklamaktır.En anlaşılır haliyle, bireyin ekonomik kararlarının; yetiştirilme tarzına, yaşadığı sosyal çevreye, belki sadece o günkü ruh haline, belki ortada rasyonel bir sebep olmaksızın gelen hislerine, bazen gördüğü rüyaya ya da kaybettiği bir iddiaya bağlı olabileceğini savunan davranışsal iktisat ve temel varsayımları çalışmamızın çatısını oluşturacaktır. Ancak öncelikle, çalışmamızda ana-akım iktisadın eksiklerine vurgu yapmak için neoklasik iktisadın temel varsayımlarına yer vereceğiz. Ardından bu eksikliklerden yola çıkarak davranışsal iktisadın insan davranışlarının karmaşıklığına ilişkin yaklaşımlarını ele alacağız. Bireyin yalnız kendini ilgilendiren meselelerde tutum ve davranışları ile kendinden başka en az bir kişiyi daha ilgilendiren durumlarda sergilediği davranışları ayrı ayrı değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler: Neoklasik İktisat, İnsan Psikolojisi, Davranışsal İktisat

Psychological Background in Economics in the Axis of Behavioral Economics

Absract

While mainstream, neoclassical economic thought has laid the foundations of today's economic education, it has made an economic human definition by predicting the anxiety of measurability. As an economic actor, this individual (homo-economicus) is rational, selfish, and emotionless. Since he is rational in his choices and decisions, he does not necessarily reflect his mood, feelings, and behavior. His personal interests are so important that his service to others is by neoclassical teaching, but through his own interests. Are the human behaviors so narrow and understandable that they fit into these molds? When this question is pointed out, confrontational behavioral economics emerges as the answer field. Behavioral economics argues that the most basic assumptions economists have developed to explain human behavior conflict with real human behavior. According to advocates of behavioral economics, the main reason for this is the economic instincts of emotional, cognitive and social nature that determine the economic lives of people. Formulating multiple human behaviors simply confronts the wrong economic implications in order to facilitate economic inferences. Behavioral economics is a combination of economics and psychology, as can be easily deduced from the above expressions. The aim of behavioral economics is to explain psychodynamically the economic behavior of ourselves, that is homo sapiens with their emotions and sociality, instead of a selfish, self-interested, output-oriented homo-economicus model in standard economic theory. Most understandably, the economic decisions of the individual; It will form the framework of our study of behavioral economics and basic assumptions which argue that it may be connected to the social environment in which we live, perhaps only to the mood of that day, perhaps to the feelings that come without a rational cause, sometimes to the dreams we see or lose. But first, we will include the basic assumptions of neoclassical economics to emphasize the lack of mainstream economics in our work. We will then examine the approaches of behavioral economics to the complexity of human behavior, based on these shortcomings. We will separately evaluate the attitudes and behaviors of the individual on his / her own interests and the behaviors he / she exhibits in situations that are more relevant to at least one other person than himself / herself.

Keywords: Neoclassical Economics, Human Psychology, Behavioral Economics