Türk Vergi Sisteminde İhbar İkramiyesi Müessesesi ve Etkinliği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 1905 sayılı Menkul ve Gayrimenkul Emval ile Bunların İntifa Hakları ve Daimi Vergilerin Mektumatı Muhbirlerine Verilecek İkramiye Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ihbarcılara ödenen ihbar ikramiyesine ilişkin olarak, Kanunun güncelliğini yitirdiği hususuna dikkat çekerek, ihbar ve ihbarcıda aranacak şartlar, ihbar ikramiyesinin hangi vergileri kapsadığı, TL’den altı sıfır atılmasıyla güncelliğini yitiren ihbar ikramiyesi oranları ve hali hazırda uygulanan oran, ihbar ikramiyesinin ödenme zamanı, ihbar ikramiyesi talebi reddolunan ihbarcının dava hakkı ve ihbar ikramiyesinin vergisel boyutu konularını değerlendirmektir. Bu kapsamda, ihbar ikramiyesi hakkında daha önce yapılmış çalışmalardan yararlanılarak literatüre katkı sunmaya çalışılmıştır.

Bilindiği üzere Devlet, vatandaşlarına kamu hizmetleri sunarken doğal olarak bir takım gelirlere ihtiyaç duymaktadır. Kamu harcamalarının finansmanı için gerekli olan bu gelirlerin en önemli kalemini vergi gelirleri oluşturmaktadır. 1982 Anayasasının 73. maddesine göre herkes mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Ancak kayıtdışılık nedeniyle vergi gelirlerinin olması gerekenin altında kalması, kamu harcamalarının finansmanında önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu doğrultuda ülkemizde vergilerin hem zamanında hem de tam olarak tahsil edilebilmesine yönelik olarak ihbar ikramiyesi müessesesi hayata geçirilmiştir. İhbar ikramiyesinin yasal dayanağı, 31/12/1931 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve halen yürürlükte olan 1905 sayılı Menkul ve Gayrimenkul Emval ile Bunların İntifa Hakları ve Daimi Vergilerin Mektumatı Muhbirlerine Verilecek İkramiye Hakkında Kanundur. Kanunun getirdiği düzenlemeler doğrultusunda ihbarcılar, vergi kaçıran veya kayıtsız çalışan kişi ve kurumları ihbar ederek ihbar ikramiyesi talebinde bulunmaktadırlar.  Ancak 1905 sayılı Kanunun eski tarihli olması ve ihbar ikramiyesi hesabına ilişkin oranların güncelliğini yitirmiş olması nedeniyle Kanunun günümüz şartları ile uyumlu hale getirilmesi önem arz etmektedir.